Oldersum is, hoewel het nu niet meer bestaat, mogelijk het eerste "dorp" in onze streken.
De wierde Oldersum wordt genoemd op de goederenlijst van de abdij Werden uit het einde van de 10e eeuw. Daar wordt de naam Aldufashem gebruikt. De wierde is in de 19e eeuw afgegraven.
Oldersum lag op de oostoever van de Fivel, halverwege waar nu Ten Post en Winneweer liggen.
De oostzijde van de vermoedelijke Osseweg van Oldersum maakte later deel uit van de Medenweg van Wittewierum naar Winneweer. Het grootste deel daarvan verdween rond 1955 bij de aanleg van de autoweg.
De zuidzijde van die Osseweg bestaat nog steeds. Dit heet nu het H.J. Ritsemapad.
De noord- en westzijde zijn al heel lang niet meer als weg in het landschap terug te vinden.
We weten verder niet zo veel van het verleden van Oldersum. Het is niet duidelijk of de wierde al bestond in de eerste periode van bewoonde wierden (2500 tot 1600 jaar geleden) of dat deze pas werd opgeworpen in de tweede periode van bewoonde wierden (1500 tot 800 jaar geleden).
10e eeuw
De eerste geschreven berichten over Oldersum zijn te vinden in de goederenlijsten van de Duitse abdijen die hier veel grond bezaten. In de lijsten uit de 10e eeuw komen Aldusfashem, Wibadaskericon, Henrikaskiricum voor, wat zou staan voor Oldersum, Huisburen (750 m zuidwest van O.) en Wierum (2 km zuid van O.). Er zou toen een kerkje hebben gestaan op Huisburen en Wittewierum, niet op Oldersum.
13e eeuw
13e eeuw
Wibadaskericon (Huisburen) zou identiek zijn aan Wigbalduswerf, een nederzetting in Fivelgo die volgens de kroniek van de abdij Bloemhof in 1232 door Hunsingoërs in brand werd gestoken.
In die kroniek wordt bij 1268 Tammo, Pugil van Oldersum genoemd. Hij had samen met twee andere rechters advies van de abt van Bloemhof gekregen en daar gehoor aan gegeven. Zodoende hadden zij Fivelgo een overstroming bespaard. In een akte uit 1317 wordt ene Dodeco de Aldersum genoemd.
14e eeuw
Wat we wel weten is dat Oldersum de naamgever van het lokale rechtsgebied was: Het "Oldersumer Halve Rechtschap", dat later samen met het "Etyster Halve Rechtschap" het Eesterrecht vormde. Later heette dit halve rechtsgebied het Ten Poster Eesterrecht. Nu is dit het verst afgelegen stukje Gemeente Groningen.
Johan Rengers van Ten Post noemt Oldersum enkele keren, maar dan gaat het meestal om Oldersum aan de Eems. Slechts een feit gaat over Oldersum aan de Fivel. In 1397 hebben Friezen o.l.v. Eppo van Nittersum ene Peter Reiners uit Holland en zijn gezellen, die het steenhuis tussen Oldersum en de sluis bij Ten Post voor de Graaf van Holland bezet hielden, doodgeslagen. Het steenhuis, dat sterk was en aan de Rengersen toekwam, stortte naderhand in. Dit steenhuis waarvan we de juiste ligging niet weten, was, naast Tammingahuizen en Fraaimaheerd, mogelijk oorspronkelijk het steenhuis van Oldersum, waar Pugil Tammo woonde. Het was vermoedelijk was het “Huis” in de naam van Huisburen. In Fivelgo verhuisden veel wierdebewoners naar “nieuwe” weg- en dijkdorpen langs het Damsterdiep. Voor Oldersum en Huisburen was dat naar Postertille en Ten Post.
14e eeuw
Wat we wel weten is dat Oldersum de naamgever van het lokale rechtsgebied was: Het "Oldersumer Halve Rechtschap", dat later samen met het "Etyster Halve Rechtschap" het Eesterrecht vormde. Later heette dit halve rechtsgebied het Ten Poster Eesterrecht. Nu is dit het verst afgelegen stukje Gemeente Groningen.
Johan Rengers van Ten Post noemt Oldersum enkele keren, maar dan gaat het meestal om Oldersum aan de Eems. Slechts een feit gaat over Oldersum aan de Fivel. In 1397 hebben Friezen o.l.v. Eppo van Nittersum ene Peter Reiners uit Holland en zijn gezellen, die het steenhuis tussen Oldersum en de sluis bij Ten Post voor de Graaf van Holland bezet hielden, doodgeslagen. Het steenhuis, dat sterk was en aan de Rengersen toekwam, stortte naderhand in. Dit steenhuis waarvan we de juiste ligging niet weten, was, naast Tammingahuizen en Fraaimaheerd, mogelijk oorspronkelijk het steenhuis van Oldersum, waar Pugil Tammo woonde. Het was vermoedelijk was het “Huis” in de naam van Huisburen. In Fivelgo verhuisden veel wierdebewoners naar “nieuwe” weg- en dijkdorpen langs het Damsterdiep. Voor Oldersum en Huisburen was dat naar Postertille en Ten Post.
