Algemeen


Ten Post en Omstreken
Veel verenigingen hebben hier in hun naam de plaatsaanduiding "Ten Post en Omstreken". Dat komt om te beginnen omdat de officiële woonplaats Ten Post uit meer dorpen en/of buurtschappen bestaat. Ooit had dit gebied één naam: Het kerspel Wittewierum. Met uitzondering van een strook die in het zuidoosten door het Eemskanaal werd afgesneden, bestaat dit kerspel nu nog voort onder de naam "Ten Post e.o.".
En het naburige dorp Lellens maakt ook deel uit van onze Omstreken.
























Woonplaatsnamen
Van de woonkernen en buurtschappen hebben alleen Ten Post, Winneweer en Lellens een eigen officiële woonplaatsnaam gekregen.
Ten tijde van het uitdelen daarvan waren Kröddeburen en Ten Post aan elkaar vastgegroeid. Sinds de aanleg van de N360 zijn beide woonkernen weer van elkaar gescheiden.
De woningen van Wittewierum en Dijkshorn stonden te verspreid om een bebouwde kom te vormen.

De gemeente Ten Boer
In de Franse tijd werden in Nederland de gemeenten ingevoerd. Grote kerspelen werden een gemeente en kleine kerspelen werden samengevoegd. Het kerspel Wittewierum werd in 1798 samen met de kerspelen Lellens, Ten Boer, Woltersum, Garmerwolde, Garrelsweer en Thesinge de Gemeente Ten Boer.
Garrelsweer werd in 1808 bij Loppersum ingedeeld.
De gemeente Ten Boer is sinds die tijd weinig gewijzigd. Het grondgebied aan de overkant van het rond 1870 gegraven Eemskanaal is in 1963 heringedeeld bij de gemeente Slochteren. In 1990 kwamen er nog enkele huizen in Winneweer, aan de noordzijde van het Damsterdiep, van Loppersum naar Ten Boer.

Ontstaan
Ten Post e.o. ligt op de grens van Hogeland en Lageland. Toen na de ijstijden de zeespiegel weer steeg was het hier eerst zee. Toen het pijl weer wat zakte ontstond een waddengebied. In het wad waren geulen waarlangs het water uit het achterliggende gebied naar zee stroomde en waarlangs bij vloed het zeewater het land indrong. Daarbij werd veel slib afgezet. Als het water hoger was dan normaal en de geulen overstroomden werd veel slib afgezet op de oevers. Zo ontstonden oeverwallen die na verloop van tijd steeds vaker droog bleven. Aan de zeekant ontstonden tegelijkertijd kwelders en later kwelderwallen. Het wad achter de oever- en kwelderwallen viel droog, maar bleef laag omdat er geen slib meer werd afgezet. Toen kwamen er op die oever- en kwelderwallen mensen wonen, die voor die paar keer in het jaar dat het water toch te hoog kwam die oeverwallen kunstmatig verhoogden. Zij bouwden wierden, waarvan er een aantal nog steeds bestaan. Het lage land achter de oeverwallen werd moeras, omdat het regenwater niet naar zee kon stromen door de hogere wallen. Die moerassen werden hier wolden genoemd.

Er was een reeks wierden van noord naar zuid. In onze omstreken van Hemert tot Wittewierum. Vanuit die wierden hebben de toenmalige bewoners toen een deel van het Centrale Woldgebied (Ten Boer, Garmerwolde) ontgonnen. Die ontginning ging steeds verder door, totdat men tussen Garmerwolde en Noorddijk stootte op de kolonisten van Drenterwolde een deel van Gorecht (Noordelijk deel Hondsrug met Stad en Haren en het stroomgebied van de Hunze ten oosten daarvan). Later werd op die plek de Borgsloot gegraven, als grenssloot tussen Gorecht en Fivelingo. Pikant detail: De Borgsloot kruist de lijn tussen de kerken van Garmerwolde en Noorddijk haaks in het midden! (bron: Broek, v.d., 2007)

Fivelingo
Ten Post e.o. was een deel van Fivelingo, de gouw die het stroomgebied van de Fivel omvatte en een van de vrije Friese landen. De gemeente Ten Boer vormt samen met de gemeente Loppersum West Fivelingo. Maar Ten Boer is, vanwege zijn ligging dicht bij de stad Groningen, ook sterk op Stad betrokken. Sinds enige tijd worden de meeste gemeentelijke diensten door die van Stad geleverd.
Fivelingo werd ook Fivelgo genoemd. Op Wikipedia vonden we het volgende kaartje:





















Rechtsgebieden

Vanaf de middeleeuwen tot aan de Franse tijd lagen Ten Post, Wittewierum en Kröddeburen, samen met Garrelsweer in het Ten Poster Eesterrecht. Lellens lag tot 1666 in het rechtsgebied Stedum, Westeremden en Gartshuizen en was vanaf 1666 een zelfstandig rechtsgebied. Winneweer bestond toen nog niet.

Vanaf 1811 viel Ten Post en Omstreken onder de arrondissementsrechtbank van Appingedam, binnen het kanton Loppersum.
In 1838 werd Appingedam een arrondissement met 2 kantons. Het kanton Appingedam, waaronder o.a. de gemeente Ten Boer viel en het kanton Onderdendam. Het kanton Loppersum werd toen bij het kanton Appingedam gevoegd.
In 1877 ging het arrondissement  Appingedam op in dat van Groningen. Het kanton bleef bestaan tot 1933.